काठमाडौँ / चालु आर्थिक बर्ष २०८०/८१ को भदौँ महिनासम्ममा ३ लाख ६६ हजार ४८१ स्मार्टफोन नेपाल भित्र्याइएको छ । 

भन्सार विभागको तथ्यांकानुसार दुई महिनामा करिब पाँच अर्ब ३६ करोड ५२ लाख रुपैयाँ बराबरका ३ लाख ६६ हजार ४८१ सेट स्मार्टफोन आयात भएको देखिएको हो । साथै उक्त स्मार्टफोनको आयातबाट सरकारले करिब १ अर्ब ५ लाख ३६ हजार रुपैयाँ राजस्व उठाएको छ । 

भन्सार विभागको यस दुई महिनाको तथ्याङ्कले अवैध मोबाइल आयात रोक्न दूरसञ्चार प्राधिकरणले गत जेठदेखि कार्यान्वयनमा ल्याएको मोबाइल डिभाइस म्यानेजमेन्ट सिस्टम (एमडिएमएस) को प्रभाव स्मार्टफोन आयातमा नदेखिएको पाइएको छ ।

सरकारले वैदेशिक रोजगारीमा गएका कामदारले दुई थान मोबाइल सेट ल्याउन पाउने निर्णय गरेसँगै नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणले एमडिएमएस सुरु गरेको थियो । एमडीएमसको मुख्य उद्येश्य भनेको नै ग्रे च्यानलबाट आयातित स्मार्ट फोनहरुको नियन्त्रण गर्नु हो। तर पनि यो प्रणाली नेपालमा खासै प्रभावकारी हुन नसकेको विभागको तथ्याङ्कले देखाएको छ । 

तथ्याङ्क अनुसार चालु आर्थिक बर्षको भदौँ मसान्तसम्ममा गत आर्थिक बर्षको सोहि अवधीको तुलनामा १३.१९ प्रतिशत मात्रै कम स्मार्टफोन आयात भएको पाइएको छ । जबकी गत आवमा सरकारले महंगा स्मार्टफोन आयातमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो । यस आधारमा गत जेठदेखि प्राधिकरणले अवैध मोबाइल आयात रोक्ने भन्दै लागु गरेको एमडिएमएसको प्रभाव मोबाइल आयातमा नदेखिएको पाइएको छ । 

अघिल्लो आर्थिक बर्ष २०७९/८० को भदौँसम्ममा ६ अर्ब १८ करोड ८ लाख ९६ हजार रुपैयाँ बराबरको ४ लाख ३८ हजार ९८५ सेट स्मार्टफोन आयात भएको थियो । जुन चालु आर्थिक बर्षको तुलनामा ८१ करोड ५६ लाख ८५ हजार रुपैयाँले बढि हो ।  साथै, सरकारले गत आर्थिक बर्ष ती स्मार्टफोनबाट करिब एक अर्ब १५ करोड रुपैयाँ राजस्व उठाएको थियो ।

के हो एमडिएमएस ? 

मोबाइल डिभाइस म्यानेजमेन्ट सिस्टम (एमडिएमएस) मोबाइल डिभाइसको तथ्यांक राख्नका लागि प्रयोग गरिने एक अन्तर्राष्ट्रिय प्रणाली हो । उक्त प्रणालीमा राखिएको मोबाइल तथ्यांकले कुन मोबाइल वैध र कुन अवैध भन्ने छुट्याउन सहयोग गर्छ । जसले गर्दा मोबाइल फोनको बजारलाई व्यवस्थित गर्न सहज हुन्छ । 

नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणका अनुसार भन्सारको वैधानिक बाटोमार्फत नेपाल भित्रिने सबै मोबाइल फोनको आइएमइआई नम्बर प्राधिकरणले एमडिएमएस प्रणालीमा राख्नेछ । 

यसबाहेक विदेशबाट उपहारमा वा किनेर ल्याइएका मोबाइलको आइएमइआई नम्बर प्रयोगकर्ता आफैँले दर्ता गराउन सक्नेछन् । त्यसबाहेकका अवैध रुपमा ल्याएर व्यापार भइरहेका मोबाइल फोन भने चल्ने छैनन् ।

एमडिएमएसमा कसरी दर्ता गर्ने ?

कुनै व्यक्तिले विदेशबाट आउँदा साथमा ल्याएको मोबाइल आफैँले एमडिएमएस प्रणालीमा दर्ता गर्न सक्नेछन् । यसका लागि सबैभन्दा पहिला प्राधिकरणको एमडिएमएस वेबसाइटमा जानुपर्नेछ । यसमा चारवटा चरण छन् । डब्लुडब्लुडब्लु एमडिएमएस डट एनटिए डट जिओभी डट एनपी वेबसाइटमा जानुपर्छ । वेबसाइट सबैभन्दा तल व्यक्तिगत दर्ता भन्ने बटम राखिएको छ, त्यसमा प्रवेश गर्ने । 

पहिलो चरणमा मोबाइलको आइएमइआई नम्बर, मोबाइलको ब्रान्ड, मोडल र मोबाइल पहिला प्रयोग भए–नभएको विवरण भर्नुपर्नेछ । सो विवरण भरिसकेपछि मात्रै दोस्रो चरणमा प्रवेश गर्न सकिन्छ । दोस्रो चरणमा इमेल राख्नुपर्छ । 

इमेल राखिसकेपछि त्यसमा ओटिपी नम्बर आउँछ । त्यो ओटिपी नम्बर राखेपछि तेस्रो चरणमा पुगिन्छ । तेस्रो चरणमा विदेशबाट आउँदाको विवरण (कुन मुलुकबाट आएको हो र मिति) भर्नुपर्छ । त्यसपछि व्यक्तिगत विवरण राख्नुपर्नेछ । जसमा व्यक्तिको नाम, राष्ट्रियता, मोबाइल नम्बर र पासपोर्ट राख्नुपर्नेछ । राष्ट्रियतामा नेपाली र विदेशी हो भने फरक–फरक फर्म भर्नुपर्नेछ । 

राष्ट्रियता नेपाली हो भने त्यसमा दुईवटा विकल्प हुन्छन् । यदि हवाईमार्गबाट नेपाल आएका हुन् भने पासपोर्टको पहिलो पेज, अध्यागमनले छाप लगाएको पूरा पेज र मोबाइल खरिद गरेको बिल अपलोड गर्नुपर्नेछ । तर, सडक अर्थात् भारतबाट नेपाल प्रवेश गरेका  नागरिकता वा पासपोर्ट, भन्सारले प्रमाणित गरिदिएको पत्र र मोबाइल खरिद गरेको बिल अपलोड गर्नुपर्नेछ ।

यदि विदेशी नागरिकको हकमा पासपोर्ट, भिसा अपलोड गर्नुपर्नेछ । विदेशीको हकमा भिसा अवधिभर मात्रै मोबाइल नम्बर नेपालमा प्रयोग गर्न सकिनेछ ।